Ik heb intussen een 5-tal maanden een Omnipod Dash-insulinepomp en ik begin ze intussen echt goed onder de knie te krijgen. In het begin was een van mijn grootste bezorgdheden wat zo’n pomp met mijn suikerregeling zou doen bij sportinspanningen.
Dit is voor diabeten sowieso een complexe zaak, waarbij je rekening moet houden met vele factoren. In deze post ga ik dan ook graag wat dieper in op de verschillende strategieën die je kunt gebruiken bij het aanpassen van je insulinedosering en op het verschil tussen het gebruik van een pomp en een insulinepen.Kort gezegd heb je 2 zaken die je kunt manipuleren bij een insulinepen en 3 bij een insulinepomp. Bij een pen gaat het om je bolusinsuline en je voeding, en dan voornamelijk de koolhydraten. Bij een pomp heb je ook nog controle over je basale insuline. In principe kun je ook je basale insuline aanpassen als je met pennen werkt, maar dat is een stuk minder praktisch en heeft gevolgen voor je regeling gedurende een hele dag (of meerdere dagen, afhankelijk van de gebruikte insuline), dus dat laat ik hier even buiten beschouwing.
De te volgen strategie is afhankelijk van verschillende factoren. Een eerste aspect is het moment van de training. Als je gaat sporten kort na de maaltijd, kun je je maaltijdbolus vooraf verlagen. Persoonlijk werk ik met de regel dat duursporten een hefboom x3 plaatst onder je insuline. Ik beperk in zo’n geval mijn bolus dus tot 1/3e van mijn normale dosis. Die hefboom is wel zeer individueel, dus experimenteren is de boodschap.
Het risico hierbij is wel dat je te hoog komt te staan als je langer dan 30 minuten na de maaltijd start met sporten. Dit is met name lastig als je even wordt opgehouden door een belangrijk telefoontje, je vastraakt in het verkeer onderweg naar een training of je je sportuitrusting niet vindt en een uur moet zoeken. Bij deze strategie is er eigenlijk geen verschil tussen sporten met of zonder pomp. Je kunt je bolusinsuline immers op dezelfde manier verlagen.
Als je meer dan 2u na de maaltijd gaat sporten, is het niet aan te raden om je
bolus te verlagen. Anders ga je immers een hele tijd te hoog staan voordat je
kunt starten. In dat geval zet je beter je normale bolus en pas je een andere
strategie toe. In mijn ervaring is het eenvoudiger om je suikers onder controle
te houden bij het sporten als je geen bolusinsuline meer aan boord hebt, en is
deze strategie dus te verkiezen indien mogelijk. Bij een pen kun je in dat
geval vaak gewoon starten mits opname van een dosis snelwerkende kh (10-15g).
Wat ik dan wel merk is dat mijn suikers een sterke dip maken vanaf ongeveer 40
minuten na de start van de inspanning, dus dan moet ik wel regelmatig blijven
bij-eten.
Een pomp biedt meer opties. Enerzijds merk ik dat gewoon starten en achteraf bij-eten geen optie is, omdat ik dan zoveel zou moeten eten dat sporten niet meer mogelijk is. Dit heeft mogelijk te maken met een verschil in de concentratie van de basale insuline tussen de langwerkende peninsuline en de kortwerkende pompinsuline, maar dit is ook iets dat sterk kan verschillen van persoon tot persoon. Bij een pomp heb je echter nog een extra optie, je kunt je basale insulinetoediening verlagen. Dit biedt meerdere voordelen. Anderzijds is het een heel handige optie bij langere inspanningen of races. Door je basale insuline te verlagen, hoef je minder bij te eten en kun je de kans op hypo’s sterk beperken. Aangezien basale insuline tijd nodig heeft om actief te worden, is het aanbevolen om de aanpassing minsten 1u en liefst zelfs 1u30 tot 2u vóór de start toe te passen.
Hoeveel moet je je basale insuline verlagen? Dat is ook zeer persoonlijk en afhankelijk van hoeveel je wilt/moet eten tijdens de inspanning. Bij langere inspanningen verlaag ik mijn basale dosis meestal met 60% als ik weinig wil eten en 50% als ik meer wil eten. Bij lopen kan dit gaan tot 70-80% omdat de suiker dan iets sneller daalt dan bij fietsen.
Maar wat als je vergeten bent om je pompdosis te verlagen en je moet starten met een inspanning? Dan kun je nog altijd een dosis snelwerkende koolhydraten opnemen (20-30g) en je pomp volledig uitschakelen gedurende maximaal 1 uur, afhankelijk van de duur van de inspanning. Laat je pomp niet veel langer uitgeschakeld, maar werk voor langere inspanningen vervolgens met een bolusverlaging om het risico op ketoacidose te vermijden.
Ik vind een pomp bij het sporten heel handig omdat je na verloop van tijd leert “spelen” met de basale insuline. Sta je een beetje te hoog wanneer je je pomp wilt omlaag schakelen? Dan kun je je pomp iets langer normaal laten lopen voordat je de basale insuline beperkt. Nog een interessante mogelijkheid is het verhogen van je basale insuline tegen het einde van een inspanning. Als je pomp al even op een lager pitje loopt bij een langere inspanning, heb je maar weinig insuline aan boord. Door de basale insuline bijvoorbeeld het laatste half uur van je inspanning gedurende 1 uur op +95% (maximum op de Omnipod Dash) te zetten, eventueel gecombineerd met een bolus, kun je meteen iets eten na het sporten zonder een scherpe piek in je suikerwaarden. Dit is met name nuttig voor sporters die recuperatievoeding gebruiken na een inspanning.
Een laatste nuttige functie is dat je nachtelijke hypo’s kunt opvangen door je pomp een aantal uur lager te schakelen in de nacht na een zeer zware inspanning (bijvoorbeeld -20 of -30% gedurende 4 uur). Het opladen van je glycogeen leidt dan niet tot een scherpe daling in je suikers, waarvoor je normaal gezien traagwerkende koolhydraten zou moeten bij-eten. Bij een pomp kan je dit opvangen door je basale insuline flexibel te verlagen tijdens de nacht.
Kortom, insulineaanpassingen kunnen complex zijn, maar zijn wel noodzakelijk als je wilt duursporten als diabeet. Door de juiste strategie toe te passen en proefondervindelijk de insulinebeperkingen te bepalen die voor jou werken bij verschillende trainingen, kun je de complexiteit echter sterk verminderen en worden ze al snel een gewoonte die je diabetesregeling rond sportmomenten echt kan verbeteren.